۱) حشره کش های با پایه گیاهی (بوتانیک)ماده موثر این حشره کش ها از گیاهان مختلف استخراج میشوند واکثرا دارای پایداری کم بوده و برای پستانداران وانسان کم خطر یا بی خطر هستند.
برخی از گیاهانی که برای ساخت این خانواده از حشره کش ها استفاده می شوند عبارتند از:
▪ پیرتروم(pyrethrum) مواد موجود در گل پیرتروم برای حشرات کشنده هستند وبنابراین عصاره آن کاربرد وسیعی بر علیه آفات دارند.عصاره
گل پیرتروم برای پستانداران بی خطر است ودر مقابل نور افتاب به سرعت تجزیه
می شوند ولی اثر فوری بر روی بسیاری حشرات دارد.این گیاه بدلیل شرایط
اقلیمی مناسب در کشورهای آفریقای مرکزی در سطح وسیعی کاشته شده وصادر
میگردد. البته در ایران نیز این گیاه بطور آزمایشی ومحدود کاشته شده است که
امید است در صورت موفقیت شاهد تولید انبوه آن باشیم.
▪ آزادیراکتین(نیم-neem) از دانه درختی به همین نام که بومی آسیاوآفریقا
است به دست میآید وبه دلیل غیر سمی بودن برای پستانداران وپایداری کم پس از
پیرتروم محبوب ترین آفت کش گیاهی است.نیم به صورت های مختلف فیزیکی مثل
پودر –عصاره روغنی-امولسیون و.....
عرضه می شوند وبه دلیل اثرات ضد تغذیه اختلال در رشد ونابود کننده حشرات با
استقبال قابل توجهی از سوی کشاورزان علاقه مند به محیط زیست رو برو شده
است.
▪ رروتنن(Rotenone) از ریشه گیاهی به نام دریس که بومی جنوب شرقی آسیا
وآمریکای جنوبی ومرکزی است استخراج میشود رروتنن نسبت به سایر آفت کش های
گیاهی برای پستانداران سمی تر است.
▪ رایانا(Rayana) این گیاه بومیآمریکای جنوبی و مرکزی بوده و عصاره
استخراج شده از ریشه و ساقه های آن از طریق تماس و گوارش باعث مرگ بسیاری
از حشرات می شود.
▪ سابادیلا(Sabadilla)از دانه های گیاهی حاره ای بدست میآید و قادر به کنترل گونه های مختلف حشرات زیان آور است.
۲) حشره کش های میکروبی: این حشره کش ها حاوی باکتریهای خاص هستند و بطور
اختصار BT نامیده می شوند.BT در صورت کاربردصحیح باعث بیماری ومرگ آفت
مورد نظر میگردد و به دلیل دوام زیاد عملکرد انتخابی و بی خطر بودن برای
انسان و محیط زیست محبوبیت زیادی پیدا کرده است.حشره کش های میکروبی بصورت
گوارشی عمل می کنند و بنابراین باید طوری روی گیاه پخش شوند که آفات آنها
را به مصرف خوراکی برسانند .
۳) آفت کش های با منشاء طبیعی: موارد موثر این خانواده از آفت کش ها از
طبیعت استخراج می شوند و به دلایل زیر امروزه از پر مصرف ترین آفت کش ها در
کشورهای توسعه یافته هستند:
▪ برای انسان وسایر موجودات بی خطر هستند.
▪ مقرون بصرفه هستند وکاربرد آنان از آفت کش های میکروبی و گیاهی کم هزینه تر است.
▪ در طبیعت به سرعت تجزیه می شوند و اثر سمی از خود بجای نمی گذارند بطوری
که محصولات کشاورزی را می توان بلا فاصله پس از کاربرد این آفت کش ها به
مصرف خوراکی رسانید.
▪ اکثرا انتخابی عمل می کنند و فقط بر روی آفات مورد نظر اثر کشنده دارند.
این گروه از آفت کش ها برای مبارزه با طیف وسیعی از آفات(شته-شپشک-مگس
سفید-مینوز-کنحلزون-جوندگان-بیماریهای قارچی و.....) بکار گرفته می شوند و
در صورت بکار گیری صحیح کارآیی مشابه سموم شیمیایی دارند بدون اینکه عوارض
مخرب زیست محیطی مرتبط با سموم شیمیایی را دارا باشند .
امید است با بکار گیری این گروه از آفت کش ها در کشورمان شاهد کاهش استفاده
از سموم خطرناک وتولید محصولات کشاورزی سالم تر باشیم.