لزوم چاره اندیشی برای تولید محصولات ارگانیک

براساس ماده ۳۴ و بند «و» قانون پنجم توسعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است با همکاری وزارت جهاد کشاورزی مقدار مصرف مجاز سموم و کودهای شیمیایی برای تولید محصولات باغی و کشاورزی را مشخص کند و عرضه محصولاتی را که به صورت غیرمجاز از سموم و کودهای شیمیایی استفاده کرده‌اند، ممنوع کنند. وزارت جهاد کشاورزی نیز موظف است تا ضمن اطلاع‌رسانی و فرهنگسازی در زمینه کاهش استفاده از سموم و کودهای شیمیایی امکان دسترسی مردم را به محصولاتی که از سلامت لازم برخوردارند را فراهم آورد.

 از جمله متداول­ترین روش­های کنترل آفات انباری، استفاده از سموم شیمیایی گازی نظیر متیل­بروماید و فسفین می­باشد که خطرات جبران­ناپذیری برای انسان و محیط­زیست دارد. بر اساس معاهده­های به امضا رسیده در سال 1997 کشور­های توسعه­یافته تا سال 2005 و کشور­های در حال­توسعه تا سال 2015 موظف به حذف کامل متیل­بروماید گردیدند. فسفین هنوز هم به طور گسترده استفاده می­شود که در کنار خطرات زیست­محیطی و هم­چنین تهدید سلامت انسانی، بروز مقاومت به آن در انواع مختلفی از آفات انباری باعث توجه بیشتر به یافتن جایگزین­های مناسب شده است که تولید سم کپسوله شده گیاهی به علت اثرات کم روی انسان و محیط­زیست میتواند به عنوان حشره کش تجاری مورد توجه قرار گیرد بنابراین این طرح در راستای نیاز کشور است.

میزان مصرف سموم شیمیایی در ایران مشخص نمی باشد  اما میزان تولید و واردات این ترکیبات در سال 1391 کمی بیش از 20 هزار تن (20450 کیلوگرم) بوده است.

ابعاد سیاسی : موضوع سموم شیمیایی به مجلس کشیده شد

ü       موضوع آلوده ‌بودن برخی میوه‌ها و سبزی‌ها در ایران به سموم شیمیایی به مجلس کشیده شد

حداقل یک سوم بیماری سرطان به سموم و کودهای شیمیایی باقیمانده در محصولات کشاورزی مربوط می‌شود و این هشداری برای دولت است که مسئولیت سلامت مردم را بر عهده دارد.

عضو هیات رییسه مجلس تصریح کرد: استاندارد نبودن محصولات تولیدی کشاورزی و استفاده از سموم زیاد برای تولید این محصولات، سلامتی مردم را به خطر انداخته و آسیب رسان خواهند بود.

وی با بیان اینکه در گذشته این نگرانی ها و آسیب ها علنی نبوده و پنهان کاری می شد ادامه داد: با علنی شدن این دغدغه و نگرانی مردم و مسوولان، مجلس با جدیت این موضوع را پیگیری می کند

به گزارش بولتن نیوز به نقل از تهران پرس؛  حدود 6 ماه پیش بود که صحن علنی مجلس شورای اسلامی پذیرای وزیر کشاورزی بود تا در ارتباط با میوه های آلوده از وی سوالاتی شود. طی سالیان گذشته بارها کارشناسان بهداشتی و کشاورزی در خصوص استفاده نکردن کشاورزان از سموم و کودهای شیمیایی هشدار داده بودند اما با وجود این متأسفانه طی آزمایش‌های صورت گرفته مشخص شده است که بسیاری از میوه‌جات موجود در بازار فاقد استانداردهای سلامتند و حتی احتمال ابتلا به سرطان را افزایش هم می‌دهند.

یکی از نمایندگان مجلس در گفتگو با تهران پرس گفت: اجرای قانون برنامه پنجم در خصوص ممنوعیت عرضه محصولات کشاورزی با سموم و کودهای غیرمجاز همچنان نا سرانجام است. با وجود همه زحماتی که مسئولان برای تولید محصولات کشاورزی می‌کشند اما به همان اندازه اهتمام برای امنیت غذایی و ایمنی غذایی وجود ندارد. همچنین ما محصولات کشاورزی تولید می‌کنیم اما در بسیاری زمینه‌ها سموم، کودهای شیمیایی و فلزات سنگین موجود در آنها بیش از حد مجاز است. آزمایشات صورت گرفته در وزارت بهداشت نیز نشان داده تعداد مشخصی از مردم در سال دچار سرطان می‌شوند که حداقل یک سوم این بیماری به سموم و کودهای شیمیایی باقیمانده در محصولات کشاورزی مربوط می‌شود و این هشداری برای دولت است که مسئولیت سلامت مردم را بر عهده دارد.  

درایران گرچه صنعت ساخت آفت کش ها از سال 1309درکارخانه شیمیای کرج با تولید ترکیبات معدنی شروع شده ولی پیشرفت چندانی نداشته است . تا سالهای اخیر ماده مؤثری به جز گوگرد داخل ساخته یا تولید نمی شد. اخیراً‌کارخانجاتی اقدام به سنتز حشره کش ها ،‌قارچ کش ها و بعضی از علف کش ها کرده اند . کارخانجاتی نیز اقدام به فرمولاسیون سموم با استفاده از ماده مؤثروارداتی  می کنند . مقداری از آفت کش های مصرفی هم به صورت فرموله شده وارد می شوند.

در طی این سال ها حدود 40 تا 70 آفت کش به علل مختلف از جمله مسایل زیست محیطی از لیست آفت کش های مجاز حذف شده اند . فهرست سموم توصیه شده چند سال یکبار توسط سازمان حفظ نباتات منتشر می شود . طبق آمار بدست آمده از سازمان حفظ نباتات کشور پیش بینی کاهش 40 تا 60 درصدی مصرف سموم کشاورزی بدلایل خطرات زیست محیطی و بالا بودن باقی مانده سموم شیمیایی در محصولات در بالاتر از حد مجاز می شود که انتظار می رود که تقاضای بازار در مورد سموم بیولوژیک در سال آینده  حدود40 در صد حدود 6400 تن سم افزایش یابد.

بخش تحقیقات آفت کش‌های موسسه تحقیقات وزارت جهاد کشاورزی به مصرف سالانه ‪ ۲۰الی ‪ ۲۲هزارتن سموم کشاورزی در کشور گزارش کرده اند  که  از این میزان ‪ ۱۶هزارتن به ارزش ‪ ۸۰میلیون دلار وارداتی است. همچنین بر اساس آمار منتشره فائو در سال 2010 تولیدات کشاورزی ایران (بدون دام و طیور و آبزیان ) حدود 85 میلیون تن اعلام گردیده ، لذا کشور ایران بیش از یک درصد از محصولات کشاورزی دنیا را تولید می نماید که به تبع آن یک درصد نهاده های کشاورزی دنیا از جمله سموم نیز می بایستی مصرف شده باشد ، در همین زمان ارزش اقتصادی سموم شیمیایی مصرفی در دنیا 32 میلیارد دلار بوده که سهم ایران در آن 118 میلیون دلار یعنی کمتر از یک سوم درصد بوده است . جهاد کشاورزی از کاهش میزان مصرف سموم کشاورزی در سال‌های اخیر گزارش دادند که با انجام مبارزه بیولوژیک با آفات و بیماری‌های کشاورزی، میزان اعتبار ارزی برای خرید سموم شیمیایی در دو سال اخیر از ‪ ۲۲۰میلیون دلار به‪ ۸۰میلیون دلار کاهش یافته است. با توجه به مجموع اقدامات انجام گرفته باید در کشور توسط سازمان حفظ نباتات در راستای نظارت بر فرآیند تولید و گواهی دار بودن آنها این سازمان طی تفاهمنامه ای با سازمان میادین میوه و تره بار شهرداری تهران غرفه های خاصی را برای عرضه این محصولات با گواهی صادر شده اختصاص داد تا فرهنگ تولید و عرضه محصولات گواهی دار و تحت نظر کلینیک های گیاهپزشکی در جامعه شکل بگیرد بدیهی است با تامین اعتبارات مورد نیاز تمامی محصولات کشاورزی تولیدی در کشور تحت نظر کلینیک های گیاهپزشکی قرار گرفته و تمامی آنها دارای کد شناسه و گواهی خواهند شد که در آن صورت از عرضه محصولات کشاورزی بدون شناسه و گواهی جلوگیری خواهد شد  .

مصرف بیش از حد کود و سموم شیمیایی در حال حاضر زیان های فراوانی را به محیط زیست و سلامت عمومی مردم وارد کرده است. طبق گزارش های موجود در استان های شمالی کشور، مصرف سموم و کودها در این استان ها چندین برابر استان های دیگر است از این رو آمار سرطان های گوارشی و تنفسی هم در این استانها چندین برابر میانگین متوسط کشور است. به گفته مدیر تحقیق و توسعه فناوری زیستی آسیا، در ایران هرساله 34 هزار نفر در اثر سرطان می میرند که 90 درصد آنها ساکنان گلستان، مازندران، گیلان و دشت مغان هستند، چون 50 درصد از سموم و کودهای شیمیایی کشور در مزارع این مناطق مصرف می شود. با این حال هرساله بالغ بر 400 میلیون دلار یارانه کود شیمیایی از سوی دولت پرداخت می گردد تا همچنان مصرف کود شیمیایی در ایران چندین برابر استاندارد های جهانی باشد.

مصرف کودهای شیمیایی در ایران از سال 1320 با وارد کردن 11 تن از انواع کودهای شیمیایی آغاز شد و از سال 1325، وزارت کشاورزی به وارد کردن همه ساله کودهای شیمیایی اقدام کرد. ابتدا تعادل نسبتا مناسبی بین مصرف انواع کودهای آلی و معدنی وجود داشت، ولی این تعادل دوام چندانی نداشت به طوری که در 25 سال گذشته میزان افزایش مصرف سالیانه کودهای ازته و فسفاته بیش از 10 درصد بوده است و در مقابل مصرف کودهای پتاسیمی، مواد آلی و کودهای کامل (کودهای محتوی عناصر ریزمغذی) تقریبا به بوته فراموشی سپرده شده است. در حال حاضر هرساله بیش از 4/4 میلیون تن کود شیمیایی در کشور مصرف می شود که در مقایسه با رقم 2/2 میلیون تنی در سال 1375 افزایشی حدود 100 درصدی را نشان می دهد. از سوی دیگر هرساله بالغ بر 700 میلیارد تومان یارانه دولتی به عرضه و واردات کود شیمیایی اختصاص می یابد که اگر نیمی از این مبلغ صرف مطالعات مربوط به کشاورزی پایدار یا کشاورزی ارگانیک یا تهیه کودهای شیمیایی کامل با عناصر ریزمغذی می شد، امروز تا این حد با مشکلات زیست محیطی و بهداشتی مواجه نبودیم.

متاسفانه در سال های اخیر، تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در کشور به جای بهره گیری از دانش روز کشاورزی برای تولید بیشتر، مصرف کودهای شیمیایی را در واحد سطح افزایش داده اند. توهم افزایش عملکرد ناشی از مصرف هرچه بیشتر آب و کود شیمیایی در بعضی از مناطق کشور سبب استفاده بی رویه از منابع آب و کود شده است به طوری که تداوم این امر علاوه بر خسارت های مالی و تشدید عدم تعادل عناصر غذایی در خاک، خطرات جدی را در رابطه با آلودگی خاک و آب به وجود آورده است. متاسفانه به دلیل ارزانی نسبی کودهای شیمیایی و اختصاص یارانه به کودهای تک عنصره، تولیدکنندگان محصولات کشاورزی از مصرف مواد آلی غافل شده اند تا آنجا که در حال حاضر افزودن مواد آلی به خاک که علاوه بر بهبود شرایط فیزیکی و شیمیایی، آثار بسیار مثبتی نیز در امر تغذیه و افزایش حلالیت اکثر عناصر غذایی مورد نیاز گیاه دارد، از سوی کشاورزان کنار گذاشته شده است. فقیر بودن خاک در اکثر مناطق ایران از نظر مواد آلی ریزمغذی و عدم استفاده از کودهای آلی طی سالیان طولانی باعث شده ساختمان خاک شرایط مناسبی برای رشد ریشه نداشته و افت عملکرد را به دنبال داشته باشد. با این حال همچنان کودهای اوره و فسفاته بدون توجه به نوع خاک و محصول مورد پرورش هر سال بیشتر از سال قبل مورد استفاده کشاورزان قرار می گیرد.
این در حالی است که در برنامه توسعه کشاورزی ایران در سال 1400، قرار است تولیدات کشاورزی کشور از 57 میلیون تن به 160 میلیون تن ارتقا یابد و حدود دو میلیارد دلار ارز نیز از محل صادرات محصولات کشاورزی وارد کشور شود. بر اساس این برنامه، همچنین قرار است مصرف مواد آلی آنقدر در خاک های زراعی کشور رایج شود که هیچ یک از خاک های زراعی کمتر از یک درصد مواد آلی نداشته باشند اما به نظر می رسد که نیل به اهداف فوق با این نحو مدیریت آب و کود تقریبا غیرممکن باشد.

سرانه هر فرد در مصرف سم های کشاورزی 400 گرم است:

زنجان - خبرگزاری مهر: قائم مقام دانشکده علوم پزشکی بقیه الله گفت: سرانه مصرف هر فرد در کشور از سمومی که برای تولید محصولات کشاورزی استفاده می شود 400 گرم است.

به گزارش خبرنگار مهر،  دکتر بهزاد عین اللهی بعد از ظهر در جلسه سلامت کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه به دلیل خواص بی شمار محصولات کشاورزی همه مردم از ان استفاده می کنند افزود: طبق آزمایش های صورت گرفته از محصولات کشاورزی میدان میوه و تره بار تهران میزان آلایندگی محصولات کشاورزی به سموم و مواد کود های شیمیایی بالا بوده است. وی با اشاره به اینکه آلودگی محصولات کشاورزی امری بدیهی است افزود: مصرف سالانه کود های شیمیایی در کشاورزی کشور حدود 5.4 میلیون تن است که این رقم طی  10 سال گذشته دو برابر شده است.
 
قائم مقام دانشکده علوم پزشکی بقیه الله بیشترین کود مصرفی در کشاورزی ایران را کود های سفید و سیاه عنوان کرد و ادامه داد: میزان مصرف اوره در حدود 5.2 میلیون تن در سال است و فسفات در رده دوم قرار دارد.
 
وی مصرف سرانه هر فرد ایرانی از سم های مورد استفاده در کشاورزی کشور را 400 گرم عنوان کرد و گفت: آمار مبتلایان به سرطان در مناطقی که استفاده از سموم و کودهای شیمیایی بالا بوده افزایش نشان می دهد.
 
عین اللهی با یادآوری اینکه 90 درصد سرطان های گوارشی در مناطقی از کشور قرار دارد که 50 درصد کودهای شیمیایی در آنجا مصرف می شود اظهار داشت: گلستان و مازندران از جمله این مناطق هستند.
 
وی با اشاره به اینکه طی چند ماه اخیر رتبه اول سرطان معده را کسب کرده ایم افزود: روند سرطان های گوارشی در کشور رو به افزایش است که حداقل یک سوم آن به خاطر مصرف کودهای شیمیایی در کشاورزی است.
 
ایران رتبه اول آلودگی آبهای کشاورزی در دنیا را دارد
 
یک فوق تخصص نفرولوژی و استاد دانشگاه بقیه الله تهران با تاکید بر اینکه کشور ما در میزان آلودگی آبهای کشاورزی به سم و کود رتبه اول جهان را دارد افزود: گیاه دارای 16 المان مصرفی است که ازت، فسفات و پتاسیم از جمله آنها هستند و این در حالی است که اوره به عنوان یک کود شیمیایی منبع ازت برای گیاه است که باعث بزرگ شدن حجم گیاهان می شود. ما برای اوره یارانه و سهمیه قائل شدیم و خودمان کشاورزان را به استفاده از آن عادت داده ایم. وی ادامه داد: نیترات موجود در کود ها یشیمیایی خاصیت ابشویی دارد و به راحتی وارد آبهای زیرزمینی می شود و به همبن خاطر ما رتبه اول آلودگی اب شرب کشاورزی در دنیا را داریم. عین اللهی مصرف میزان 5.2  میلیون تن اوره در سال در کشور را رقم وحشتناکی عنوان کرد و گفت: این مواد دردام ها نیز اثرات سوئی دارد به طوری که افزایش سقط جنین در دام ها به دلیل مصرف علوفه هایی با میزان اوره بالا است.
 
 
 
وی میزان مبتلایان به سرطان در زنجان را در حد بالایی عنوان کرد و افزود: کلسیم نیز در محصولات کشاورزی استان زنجان پایین است و باید توجه داشت افزایش حجم محصول همیشه نشان دهنده مرغوبیت آن نیست به طوری که سیب زمینی بیش از 150 گرم به نوعی مشکل دارد و نباید مصرف شود. استفاده از نانو کودها، سموم گیاهی و تولید محصولات ارگانیگ را راه حل این مشکل بیان کرد .